ŞİİRLERLE YÖRESEL SÖZLÜK
Coranalı şu günlerde Yöresel Sözlüğü yazarken, esinlendiğim bir durumda, yöresel kelimelerden şiir yazabilirmiyim dedim işe başladım. Şair değilim. Uzun uğraş sonucunda ilk defa kendime göre bir şiir yazdım. Umarım beğenirsiniz.
Şiirlerle Yöresel Sözlük
DİYORLAR BİZDE
1- Ya kısmet diyerek, yaz kalem dedik
Acemiye çırak diyorlar bizde
Sözcüklerle özümüzü demledik
Yolumuza Tarık diyorlar bizde
2- Çamaşır yıkama sopası tokaç
Bakırdan su taşıma kabı, bakraç
Damızlık koyunlara denir anaç
Acıkmaya osmak diyorlar bizde
3- Ağaç beşiklerin yatağı köbe
Mertek altındaki ağaçlar, dökme
Kuzuların yer yatağına, eşme
Ağaç çiviye çeçik diyorlar bizde
4- Tane, dene; dal çekeceği, geroğ
Banyo, çağ;hamur kazıyıcı, gazoğ
Gürgen ,meşe; ateş alevi, yaloğ
Az güneşe alamuk diyorlar bizde
5- Başarımız için atarız aşuh
Tekne dibi hamura denir, gasmuh
İçi boş goruh, fide yolu garıh
Azıcığa eccük diyorlar bizde
6- Ot kazıma işlerine yüleme
Zayıfa aruh; dağınağa, pecmürde
Tatsıza sasuh; pörsüme, sölpüme
Başörtüsüne bürük diyorlar bizde
7- Başıbozuk olanlara sotabiç
İşte, aha; ladin sıvısı iliç
Viladaya partuç, yumruğa zıngıç
Çok çabuğa şırpadak diyorlar bizde
8- Ağaçtan yapılan çanağa tirki
Altı genişce entari peşli
Sağlama gavi, havuca pürçekli
Dağ armuduna çörtük diyorlar bizde
9- Keşkek mikserinin bir adı gödel
Süt veren malların yiğeceği, yal
Fasulye sırığına denir çangal
Fidana cınnuh diyorlar bizde
10- Bulaşık suyunun ismi yayhantu
Şakacı mugallit; meyil, ahuru
Eylüle ıstavrut; arazi, yazu
Ergen kuzuya şişek diyorlar bizde
11- Patatesin hası purtul; şansa, ıhbal
Yetim kuzu ekti; sığırlara mal
Çirkine yiğrençi; kızılcık, zoval
Evde kalmışa galuk diyorlar bizde
12- Başıboş hayvanların adı sellim
Geceleyin, koyun yaylımı örüm
Bakımsıza zefil; dosdoğru, süğlüm
Güçsüzlere cürük diyorlar bizde
13- Yolumluk ekine diyorlar gıtan
Bulgur değirmenin ismi seten
Lahanaya kelem, boz tarla hozan
Büyük kazana girge diyorlar bizde
14- Dişsizlere kemçük; parlak, ayıntap
Gürbüze pampal; çamaşır, esbap
Katmere fetil, hevesli şabap
Işıklarada şavk diyorlar bizde
15- Baklalara pağla; balçığa çorah
Budama, asartma; sahiye, essah
Güz çifti dondurma, genişe foltah
Koyun makasına kırklık diyorlar bizde
16- İmece yemeklerine ferfene
Sakız tornavidasına ecene
Derideki kızarığa ürfiye
İnce sivri talaşa gıymuh diyorlar bizde
17- Zincir gergisinin adı boraşan
Sürütme ağacına denir koşan
Tarlayı düzleyen alete tapan
Kabağın içine şelek diyorlar bizde
18- Hayrete, vıy ana; yiğecek, azıh
Giysiye, uruba; ayrana gatıh
Rasgele, uzluma; düz taşa gaylıh
Kargaşaya celbeşük diyorlar bizde
19- Kısa an ,biçala; halaya bibi
Şaşırma, vıy ana; zayıf, eğreti
Sakınma, soypunma; çek çek, gelberi
Kompostoya soğukluk diyorlar bizde
20- Kısa yola kese, sedire mahat
Sedye, gecgere; et suyuna tirit
Dantele, tentene; meşeye pelit
Kelebeğe kepenek, diyorlar bizde
21- Zahire, zahra; parasıza cıbır
Paltoya aba; geçen yıl bıldır
Yayla yeri oba, divana sedir
Kese büzgüsüne vezek diyorlar bizde
22- übreye kemre; az gören göz, beloğ
Kaynağa göze; taraklı çekiç, dişoğ
Yem, alaf; Biğileme ayarı gloğ
Kırışığa börtük diyorlar bizde
23- Evin taşıyıcı kirişi, hezen
Beceriksiz, cudam; yaşıtlar, akran
Herhalde, ellehem; ne çabuk, haçan
Köşelere göcek diyorlar bizde
24- Kovaya sitil, turşu kabına küp
Yatağa mitil, bayır yola verep
Yem yeri behni, kurala ığrıp
Çok aza bi gıdım diyorlar bizde
25- Düğmelere kopca, cüzdana çıhı
Üşümeye buyma, gevşeğe salhıı
Sığ yer, yoha; sırtımıza yağannı
Büyük keleklere doğul diyorlar bizde
26- Rekabete aşuh, gurura kibir
Bol olan foltah, havluya peşkir
Yağ kabına sağrah; kevgigir, ilistir
Noksana da gedük diyorlar bizde
27- Ayol yerine, gı; sancı, dikilgen
Filize ışkın, iltihaba irin
Zayıf, yelatığı; az önce, demin
Issız köye azaplık diyorlar bizde
28- Hamur örtülerinin ismi dastar
Kaş göz işaretine denir ışmar
Atı kazığa bağlayan ip, yular
Pişmiş buğdaya hedik diyorlar bizde
29- Islanmışa, sırılsıklam zirzibit
Kavrulmuş buğdayların adı, gavut
Sütten yapılan yiğeceğe tavşut
Raflara terek diyorlar bizde
30- Boşlukta kalma haline muallâk
Göğnümüş armutlara karadalak
Döven taşı onarımı dişemek
Öğrenci önlüğüne süfer diyorlar bizde
31- Yoğurda, süte, ayrana ağdamla
Çatı altı sırıklara cablama
Anlaşamayan köpekler, arbaza
Sesizceye gıssadak diyorlar bizde
32- Sıralı hayvan gütmelerine keşik
Ekmek için açılmış hamur, gilik
Boynuzu olmayan sığıra kölük
Sisli nemli havaya kükrek diyorlar bizde
33- Demir çiviye mıh; rezil, ilezir
Kalın kütük, garuh; yüz rengi nevir
Abdallara aluh, göğüse bağır
Sonlara pörçük diyorlar bizde
34- Dişi düşmüş yaşlı koyun marıya
Ekmekli, etsulu yemek papara
Yufka açmada lazım una, uğra
Su çanağına yalak diyorlar bizde
35- Tekerin ağaç kısmına hasbut
Üççatallı dirgen adı anadut
Ladin, karaköknar; beze, çaput
Davar tüccarına tecir diyorlar bizde
36- Kar kızağı gayhı, kayına gürgen
Kısır koyuna yoz; oturak, sekmen
Ev duvarı çamdu, yele biçilgen
Şubat ayına da gücük diyorlar bizde
37- Nisan ayı abrul; kulübe, sayvan
Rasgele, ıhbal; er’e hitap, lan
Salona hayat; sarılmış ip, sırçan
Sürülmüş tarlaya herk diyorlar bizde
38- Harmanda elenmemiş zahire, çec
Tahtadan yapılmış sedir tahtamaç
Lastik ayakkabıya denir pilaç
İri samana kesmük diyorlar bizde
39- Hamileye yüklü; mutlu, bahtulu
Dengesiz, sulu; kör bıçak, namtu
Yuvarlak değermi, ip gergisi olu
Hayvan tüccarın celep diyorlar bizde
40- Liramızın yüzde birine kuruş
Mısır lapasının adıdır, yağlaş
Olgun meyveye , diyorlar göğnümüş
Sınırdaki tümseğe, tump diyorlar bizde
41- Tırmıkla, otu toplamak, dırımak
Çok bola zebil; ağaç kökü, cıymak
Değirmende suyu kesen savacak
Ahır döşemesine dizek diyorlar bizde
42- Meh, aldır; giyimi tutan asacak
Sincap, teyin; manda yavrusu,
balak ot için çevrilmiş yerlere bağlak
Harman yerine dönecek diyorlar bizde
43- Yaylada koyun sürüsüne pönnek
Ahırın taban döşemesi mertek
Bebeğin beşik kuşağına yörek
Saban sığırgısına cemek diyorlar bizde
44- İştah, mada; hamur çorbası omaç
Doğmaya, çavma; karışığa, harıç
Lakap, ayama; soslara soharıç
Yorulmaya kelezleme diyorlar bizde
45- Dik çakılan setlere dikdaraba
Anlaşabilen köpeklere hampa
Doğurmayan sığırlara kezyarma
Oturak kütüğüne kütmek diyorlar bizde
46- Öküzleri eğlersin, dersen oo oha
Boyunduruk kırdırırsın, desen oha
Şşş, sus dur; belalıya derler soyha
Karşı mahalleye öteğçe diyorlar bizde.
47- Sap, ekin, samana çeviren döven
Sekiz kilograma derler batman
Hayvan otlağı, yaylım; bahçe, bostan
Meşe filizine purç diyorlar bizde
48- CIzz, yanarsın; kıpırdama, ırganma
Köpeğin boynundaki demir, hızma
Hı, evet, toprak kazıcısı kazma
Tamamen doluya, silme diyorlar bizde
49- Cıh, hayırdır, gelişmeye ünelme
Koyun, kuzu birleşmesi emişme
Ezilmiş, kurumuş armuda dövme
Sinsi insanlara sinece diyorlar bizde
50- Hızlı yöğrük, eğreltiye hılımat
Uyuşuğa simbil, kaçmaya, poymak
Çelimsiz, hınız, şakacıya mazak
Yüz sekline çıpar diyorlar bizde
51- Sipsi, düdük; çekinmeye tirsinme
Leş, üleş; ani kalkışa yekinme
Koşturarak bıktırmaya yeldirme
Susuz yoğurta süzme diyorlar bizde
52- Beksimet, kuru ekmek; katmer, bükme
Serin yere yelke, korkmaya ürkme
Sef, yanlış; korkup, kaçmaya tezikme
Çok dökülmüş meyveye sergen diyorlar bizde
53- Sözünde durmayan kişi, yalama
Köpeklerin kavgasına dalaşma
Duvar,peğe , ek yapmaya yamama
Orman kesim yerine Makta diyorlar bizde
54- Gıt, az; kurutulmuş armut, böremüt
Hayvanın, ahır boyun bağı hengilt
Köpeğe it, halkalı çivi cıngırt
Duvar temeline him diyorlar bizde
55- Nem, ıba; Yatak dolabına yüklük
Tavuk yumurtlama yerine pinnik
Eldivene ellik, sıskaya tırık
Uçuruma keh diyorlar bizde.
56- iki yaşındaki sığıra,yaşar
İlk süte, avuz, sıcak yere dundar
Kan akmayan ölüme denir mundar
Çul un desenlisine cecim diyorlar bizde.
57- Öküzün, can yakan çivisi mudul
Boyun bükmeyen, yayla otu gırtıl
Mısırdan yapılmış yemeğe haşıl
Büsküvü arası, lokuma kıstırma diyorlar bizde
58- Güneşte kuruyan fasulye kapçuk
Küçük sabun parçalarna kirtik
Suyu çok kullanırsan olur kıtlık
Basit ağaç kilite çevirgeç diyorlar bizde
59- Ladin fidanlarına denir çotur
Sürekliye pasa, pisliğe gübür
Vücudun yan tarafı böğür
İç içe geçmişe püsür diyorlar bizde
60- Çağırırken ,geh geh; kovarken heşt heşt
Gel gel derken meh, meh; kovarken oşt oşt
Haylarken deh,deh; rahatlatırken höst höst
Bizlere, Mal it at diyorlar sizde
61- Öterim gıt gıt gıdak,gıggam sıcak
Yalan söylemiyorum gelde bir bak
Gıggamı yemeyen aptal, avanak
Yuvamada pinnik diyorlar sizde
62- Gün yüzü görmemiş sözlerimiz var
Gurbeti yurt eden gizlerimiz var
Nesilden nesile izlerimiz var
Şivemize kültür diyorlar bizde
63- Nacizane yazdık bildiğimizi
Dostlar tamamlasın eksiğimizi
Tarih kayıt eder çektiğimizi
Çilemize cefa diyorlar bizde
64- Kadir Aksu diyor şair değilim
Yeşilyurt’um kadar Yeşilceliyim
Mesudiye sevdam, Ordu da ilim
Okumuşa Âlim diyorlar bizde.
23 Nisan 2020
Kadir AKSU
